Lắng nghe "tiếng dân” để củng cố niềm tin

Trong quản lý Nhà nước, công tác tiếp công dân có ý nghĩa rất quan trọng. Thông qua tiếp dân, cơ quan quản lý lắng nghe được tiếng nói của người dân, giải quyết kịp thời những thắc mắc, khiếu nại, tố cáo của họ, xây dựng và củng cố niềm tin của người dân vào các cơ quan công quyền.

Tuy nhiên, một số vụ việc phức tạp, tình trạng khiếu nại, tố cáo của công dân kéo dài thời gian qua cho thấy, các cơ quan quản lý Nhà nước chưa làm tốt công tác tiếp dân. Trong nhiều nguyên nhân, có sự bất cập của hệ thống văn bản quy phạm pháp luật về lĩnh vực này. Bởi vậy, Dự thảo Luật Tiếp công dân dự kiến được thông qua tại kỳ hợp thứ 6, Quốc hội khóa XIII kỳ vọng sẽ tạo cơ sở pháp lý thống nhất, đồng bộ cho công tác tiếp công dân của các cơ quan Nhà nước.

Chiều 26/10, hơn 300 người dân xã Nghĩa An, huyện Tư Nghĩa, tỉnh Quảng Ngãi bắt giữ 3 công nhân của Công ty cổ phần Trường Lộc Phát. Vụ việc chỉ được giải quyết khi có sự giải thích và cam kết thực hiện từ người đứng đầu, Bí thư Tỉnh ủy và Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ngãi.

Lãnh đạo tỉnh Quảng Ngãi giữ lời hứa, Cửa Đại thông luồng

Trước đó, ở một số địa phương, có nhiều vụ việc người dân tập trung đông người, thực hiện những hành vi quá khích, chống người thi hành công vụ, bắt giữ người trái pháp luật. Mỗi vụ việc cụ thể có tính chất khác nhau, mức độ vi phạm pháp luật khác nhau. Nhưng nó đều phản ánh một vấn đề, nếu như việc tiếp công dân, giải thích cho người dân kịp thời, chắc chắn đã không có sự việc đáng tiếc xảy ra.

Tiếp công dân có quan hệ chặt chẽ với giải quyết khiếu nại, tố cáo. Điều này được ví là khâu đầu tiên của quá trình giải quyết khiếu nại, tố cáo. Vì thế, những con số hàng trăm nghìn lượt người, hàng trăm nghìn đơn thư khiếu nại, tố cáo hằng năm được gửi đến các cơ quan Nhà nước, hàng chục vụ người dân phản ứng gay gắt cho thấy, công tác tiếp dân, việc thực hiện các quy định của pháp luật về công tác tiếp dân chưa đạt yêu cầu, chưa mang lại niềm tin thực sự cho người dân.

Tại kỳ họp thứ 5, nhiều Đại biểu Quốc hội cho rằng, Dự thảo Luật Tiếp công dân chưa làm rõ mối liên hệ giữa hoạt động tiếp công dân và giải quyết khiếu nại, tố cáo; chưa làm rõ trách nhiệm của từng cơ quan, tổ chức, cá nhân trong công tác tiếp công dân. Kỳ họp lần này, Dự thảo Luật Tiếp công dân đã được chỉnh lý theo hướng hoạt động tiếp công dân là cơ sở nâng cao hiệu quả công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo. Dự thảo Luật đã nhận được nhiều ý kiến góp ý của các Đại biểu. Nhưng để xây dựng một văn bản luật với những quy định đầy đủ, chặt chẽ, có tính khả thi, việc giải quyết, xử lý nội dung phản ánh, khiếu kiện của người dân; trách nhiệm của người dân khi thực hiện quyền phản ánh, khiếu nại, tố cáo cần được tính đến.

Làm tốt công tác tiếp dân là cơ sở nâng cao hiệu quả của công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo. Người dân khi tin vào công lý, vào các cơ quan quản lý Nhà nước mới bày tỏ nguyện vọng, thắc mắc của mình để mong có được sự giải thích, xử lý "thấu tình đạt lý". Niềm tin ấy sẽ bị lung lay khi nó không được đáp ứng, không được giải quyết thấu đáo. Vì thế, tiếp dân nhưng phải có trách nhiệm làm rõ nội dung người dân phản ánh, khiếu kiện. Trong phạm vi trách nhiệm của mình phải giải quyết, hoặc phối hợp với các ngành chức năng giải quyết "đến nơi đến chốn" thắc mắc, khiếu kiện của người dân. Nếu chỉ tiếp nhận và hứa hẹn chuyển đơn, hứa hẹn giải quyết thì rõ ràng chẳng khác gì "chim đưa thư". Vô hình trung nó còn gây bức xúc hơn trong nhân dân khi phản ánh, khiếu kiện của mình bị vòng vo, đùn đẩy.

Cũng phải nói tới quyền và trách nhiệm của người đi khiếu kiện. Người dân có quyền khiếu kiện khi chưa được giải quyết thỏa đáng, nhưng cũng có nhiều trường hợp do không hiểu biết pháp luật. Bởi thế, mới có con số hơn 50% khiếu nại, tố cáo của công dân không đúng quy định của pháp luật, kể cả nội dung lẫn hình thức. Vậy nên, cần có những quy định cụ thể, nói rõ trách nhiệm, ý thức thượng tôn pháp luật của công dân khi khiếu kiện. Chế tài được đặt ra đối với người không giải quyết, giải quyết sai thì cũng phải được đặt ra đối với người khiếu kiện không đúng pháp luật.

Để ngăn ngừa tình trạng khiếu kiện vô căn cứ, khiếu kiện nhiều lần, việc tham gia của luật sư vào quá trình khiếu kiện của người dân nên được xem xét, quy định. Luật sư với vai trò là người, tổ chức độc lập, trung gian, đưa ra ý kiến khách quan, bảo đảm việc khiếu kiện của người dân đúng pháp luật; đồng thời tăng tính trách nhiệm, nâng cao ý thức của người dân nếu họ quyết định khiếu kiện. Lúc đó, việc tiếp dân, giải quyết khiếu kiện của dân cũng sẽ thuận lợi hơn.

Làm tốt công tác tiếp dân cũng có nghĩa sẽ giảm khiếu kiện và khi khiếu kiện nảy sinh người dân càng cần được "tiếp", được đối thoại. Cái kết của câu chuyện ở Nghĩa An, Quảng Ngãi cho thấy, khi bức xúc của người dân được giải tỏa, khi lời hứa của người đứng đầu được thực hiện, người dân sẽ hiểu và tin tưởng hơn vào chính quyền. Chính vì vậy, lắng nghe "tiếng dân", nâng cao ý thức chấp hành pháp luật của người dân thông qua công tác tiếp dân sẽ góp phần hoàn thiện công tác quản lý nhà nước, hoàn thiện các cơ chế, chính sách của cơ quan Nhà nước và bảo đảm tính khả thi của luật trong cuộc sống./.