Thưởng thức bánh chưng gù độc đáo của người Dao đỏ

Đối với đồng bào Dao đỏ ở Yên Bái, đón Tết cổ truyền, ngoài những lễ vật như xôi, thịt, rượu thì không thể thiếu những chiếc bánh truyền thống của dân tộc.

Bánh chưng gù – một loại bánh truyền thống của dân tộc thường được bà con người Dao đỏ ở Yên Bái làm để thờ cúng tổ tiên, mang biếu ông bà. Theo quan niệm của người Dao đỏ, bánh chưng gù tượng trưng cho người Phụ nữ Dao chịu thương chịu khó, khi lên nương thường gùi chiếc gùi truyền thống của mình để hái lúa, lúc chị em cúi xuống sẽ tạo thành một đường cong trên lưng.

Ảnh minh họa: Báo Bắc Kạn

Bà Đặng Thị Tiện, dân tộc Dao đỏ, một người dân ở làng văn hóa Cẩu Vè, xã Tân Lĩnh cho biết, để làm được những chiếc bánh này cũng phải trải qua rất nhiều công đoạn. Từ việc chọn gạo, phải là một loại gạo nếp nương ngon, đến việc chọn đỗ (loại đỗ nho nhe) và thịt lợn ba chỉ. Ngoài ra, lá dùng để gói bánh là lá dong. Lá được hái về rửa sạch, lau khô. Để làm được những chiếc bánh có hình “gù”, đòi hỏi phải có sự khéo léo đôi tay của phụ nữ người Dao. Nếu gói bánh mà không có “lưng gù” thì không được gọi là bánh truyền thống.

“Để làm được chiếc bánh gù, phải thật sự khéo léo, từ việc chọn gạo, lá, đỗ, thịt và cách gói nữa. Khi gói thì đặt lá dong xuống bàn, cho gạo nếp vào sao cho vừa chiếc lá, nhiều gạo quá gói không được mà ít quá thì chiếc bánh không đẹp. Sau đó trộn thêm đỗ nho nhe và thịt, gấp 2 mép lá dong lại với nhau tạo thành đường cong (gù) cho chiếc bánh, gói xong lấy lạt buộc chắc lại, rồi đem đi ninh trong 8 tiếng”, bà Tiện cho biết thêm.

Bánh chưng gù của người Dao đỏ còn có loại bánh đen. Nguyên liệu cũng giống như bánh thông thường, đảm bảo gạo, đỗ, thịt ngon. Nhưng nếu làm loại bánh chưng gù đen thì bà con chọn thêm loại rơm nếp nương, đem về phơi khô, đốt thành tro, gạo sau khi được vo sạch để ráo nước và trộn với loại tro đó. Những công đoạn làm bánh thì làm tương tự như những chiếc bánh thông thường.

Chị Triệu Thị Bình, một người con Dao đỏ của làng Văn hóa Cẩu Vè, xã Tân Lĩnh, huyện Lục Yên, tỉnh Yên Bái hiện tại đang công tác xa nhà. Nhớ lại ký ức tuổi thơ cùng cha mẹ gói bánh lưng gù, chị rất xúc động: “Nhớ nhất là khi còn nhỏ, tôi được cùng bố mẹ gói bánh của dân tộc. Bây giờ công tác xa nhà, nhưng mỗi khi tết đến về thăm quê, tôi lại được thưởng thức hương vị của quê hương mình, nơi mà mình đã sinh ra, lớn lên. Những ký ức đó luôn trong tâm trí tôi. Mùi vị của bánh làm tôi không thể nào quê với gạo nếp nương dẻo thơm, vị bùi của đỗ và ngầy ngậy của thịt. Nhớ lắm!”.

Bánh sau khi được gói xong được cho vào nồi ninh. Cả nhà quây quần bên bếp lửa cười nói vui tươi. Ai nấy đều  mong ước một năm mới đầy sung túc.

Cuộc sống có nhiều đổi thay, nhưng trong cộng đồng người Dao đỏ Yên Bái, chiếc bánh gù vẫn được thế hệ này truyền lại cho thế hệ khác. Và đó cũng là niềm tự hào của mỗi người con Dao đỏ Yên Bái khi được giới thiệu với bạn bè về bánh trái truyền thống của dân tộc./.