Bầu cử Indonesia: Cuộc đua “tam mã” kịch tính

Bầu cử Indonesia và những điều đặc biệt

Trong ngày 14/2, các cử tri sẽ bỏ phiếu ở hơn 820.000 phòng bỏ phiếu tại 514 thành phố, khu vực trên khắp lãnh thổ Indonesia. Ngoài 03 ứng viên chạy đua vị trí Tổng thống, có hơn 9.000 ứng viên cạnh tranh 580 ghế trong Hạ viện Indonesia; 668 ứng viên cạnh tranh 152 ghế Thượng viện. Vào ngày bỏ phiếu, mỗi cử tri sẽ được phát 5 lá phiếu, bỏ vào các thùng riêng biệt. Người dân Indonesia bày tỏ kỳ vọng vào cuộc tổng tuyển cử lần này:

“Là thế hệ trẻ tôi hi vọng bất kỳ ai là Tổng thống đều có trái tim nhiệt huyết, trách nhiệm và kiên định với quyết sách của mình. Tổng thống mới cần đảm bảo công bằng đối với tất cả người dân”.

“Tôi nghĩ cuộc bầu cử này sẽ rất khó định đoán với lá phiếu của các cử tri có thể thay đổi vào phút chót cho các ứng viên Tổng thống”.

Việc tổ chức các cuộc bầu cử trong 1 ngày đặt ra những thách thức riêng về hậu cần đối với Indonesia. Tại tỉnh Aceh, địa hình khó khăn khiến cơ quan bầu cử của tỉnh cân nhắc việc sử dụng voi để vận chuyển thùng phiếu. Các nhà tổ chức bầu cử ở Lampung sẽ sử dụng bò để vận chuyển lá phiếu qua đường bùn đến và đi từ các điểm bỏ phiếu ở ít nhất 4 ngôi làng, trong khi những người ở Jember, Đông Java, sẽ sử dụng ngựa để mang phiếu bầu đến một ngôi làng hẻo lánh gồm 160 người. Indonesia cũng đang phải đối mặt với thời tiết xấu trong thời điểm cao điểm dự kiến của mùa mưa. Để ứng phó, các cơ quan giảm nhẹ thiên tai ở một số khu vực đã cùng các nhà tổ chức bầu cử địa phương đưa ra phương án dự phòng cho các điểm bỏ phiếu ở vùng lũ lụt.

Tổng thống đương nhiệm Indonesia, Joko Widodo, đã nắm quyền tối đa hai nhiệm kỳ, vì vậy cuộc bầu cử năm nay sẽ đánh dấu sự thay đổi lãnh đạo đầu tiên sau 10 năm tại Indonesia. Chạy đua vào vị trí ghế Tổng thống lần này là  03 ứng viên Tổng thống là Bộ trưởng Quốc phòng Prabowo Subianto, ông Ganjar Pranowo – cựu Thống đốc Trung Java và ông Anies Baswedan – cựu Thống đốc Jakarta.  Kết quả 02 cuộc thăm dò dư luận mới nhất của Viện khảo sát Indonesia (LSI) và Poltracking Indonesia đều cho thấy cặp ứng viên Tổng thống Prabowo Subianto – đương kim Bộ trưởng Quốc phòng và ứng viên Phó Tổng thống Gibran Rakabuming Raka – con trai cả của đương kim Tổng thống Joko Widodo dẫn đầu với tỷ lệ ủng hộ trên 50%.

Cử tri quan tâm điều gì?

Cũng như ở nhiều nước trên thế giới, mối quan tâm chính của người Indonesia là chi phí sinh hoạt và khả năng đảm bảo tài chính cho bản thân và gia đình.

Tăng trưởng kinh tế chậm lại ở mức 5,05% vào năm 2023 so với 5,3% của năm trước, chủ yếu là do xuất khẩu yếu và giá hàng hóa thấp hơn. Với những người dưới 40 tuổi chiếm khoảng một nửa tổng số cử tri đã đăng ký, việc làm là mối quan tâm chính. Theo số liệu thống kê, tỷ lệ thất nghiệp vào tháng 8 năm 2023 là 5,32% và mức lương trung bình hàng tháng trên khắp Indonesia là 3,18 triệu rupiah (tương đương 203 USD). Ngoài ra các cử tri cũng quan tâm nhiều đến vấn đề nhân quyền, dân chủ... trong cuộc bỏ phiếu lần này.

Hiện dư luận cũng quan tâm xem cặp ứng cử viên nào sẽ có lợi thế cạnh tranh nhất ở một số tỉnh chiến lược. Trước hết, Đông Java - tỉnh lớn thứ 2 của Indonesia, được coi là thành trì của Nahdlatul Ulama (NU), tổ chức Hồi giáo lớn nhất Indonesia. Trong số các cặp ứng viên, các ứng viên Phó Tổng thống Muhdimin Iskandar- Chủ tịch Đảng Thức tỉnh Dân tộc (PKB) và ông Mahfud MD - Cựu Bộ trưởng Điều phối Chính trị, Pháp lý và An ninh cùng với các ứng cử viên Tổng thống tương ứng được cho là những người nhận sự ủng hộ cao trong tỉnh. Trong khi cặp Prabowo - Gibran không có nhiều lợi thế.

Trong khi đó, Trung Java, tỉnh lớn thứ 3 của đất nước, trong nhiều năm qua đã là thành trì của Đảng cầm quyền Dân chủ Đấu tranh Indonesia với cặp ứng viên là Ganjar - Mahfud. Tuy nhiên, với người đồng hành là ông Gibran - thị trưởng Surakarta (Trung Java) từ năm 2021 và những nhân vật chủ chốt khác trong phe của ông Prabowo có thể thấy cặp ứng viên này sẽ nhận được kết quả tốt hơn trong cuộc cạnh tranh giành phiếu bầu ở Trung Java. Cặp ứng viên này được đánh giá sẽ thu hút được nhóm cử tri gen Z.

Khả năng bỏ phiếu vòng 2?

Với 3 ứng cử viên Tổng thống đang tranh cử, các quy tắc bầu cử hiện hành yêu cầu một ứng cử viên phải giành được ít nhất 50% số phiếu toàn quốc và ít nhất 20% số phiếu bầu ở hơn một nửa số tỉnh để tránh một cuộc bầu cử vòng hai. Các cuộc khảo sát trước thềm bầu cử cho thấy ứng cử viên Prabowo Subianto, và người đồng hành Gibran Rakabuming Raka, có thể sẽ giành chiến thắng trong vòng đầu tiên.

Nhưng liệu họ có nhận đủ số phiếu để giành chiến thắng hoàn toàn trong cuộc bầu cử hay bị buộc phải bước vào vòng hai vẫn chưa rõ ràng vì hầu hết các cuộc thăm dò chỉ thực hiện trong một số nhóm người quy mô nhỏ trong số hàng trăm triệu người sẽ tham gia bỏ phiếu vào ngày 14 tháng 2. Thứ 2 vẫn còn một số lượng đáng kể cử tri dao động và chưa quyết định, khiến phân khúc này trở thành yếu tố quan trọng.

Nhận định với phóng viên Đài TNVN thường trú tại Indonesia, chuyên gia  Indonesia Veeramalla Anjaiah thuộc Viện Nghiên cứu các vấn đề Đông Nam Á cho biết: “Theo tôi nghĩ, có khả năng diễn ra khả năng bỏ phiếu vòng 2. Khi đó hai ứng cử viên Ganjar và Anies có thể sẽ liên minh cùng nhau và gây khó khăn cho ứng cử viên Prabowo”.

Các nhà phân tích cũng không loại trừ khả năng nhóm vận động tranh cử của ông Prabowo đã để mắt tới kế hoạch hợp tác với ứng cử viên thứ 3 - có thể là ông Anies hoặc ông Ganjar - trong trường hợp có vòng bầu cử vòng hai. Trong cuộc tranh luận cuối cùng, ứng cử viên Tổng thống Prabowo đã ám chỉ khả năng này khi cho biết sẽ ủng hộ một trong hai người nếu họ có chính sách tốt.

Nhà phân tích chính trị Indonesia Wasisto cho biết, bất kỳ liên minh nào giữa ông Prabowo và ứng cử viên đứng thứ 3 phụ thuộc vào sự đồng thuận chính trị, bao gồm việc đề nghị chức vụ hoặc bổ nhiệm các thành viên trong đảng. Nếu vị trí thứ 3 là ông Anies, giới phân tích nhận định có khả năng khó hơn vì ông Anies đã thực hiện chiến dịch vận động với quyết tâm mang lại thay đổi lớn so với chính sách hiện tại. Nếu ông Ganjar về thứ 3, ông Prabowo có thể cố gắng thu hút sự ủng hộ của Đảng Đấu tranh Dân chủ Indonesia (PDI-P) bằng cách đề nghị các vị trí chính trị quan trọng cho các thành viên hàng đầu của đảng này. Tuy nhiên, một liên minh tiềm năng giữa ông Prabowo và PDI-P cũng được đánh giá là hoàn toàn không dễ dàng.

Người phát ngôn chiến dịch tranh cử của ứng cử viên Prabowo cho biết, sẽ có vài tháng để bắt đầu thảo luận với các ứng cử viên và đảng phái khác, nếu cuộc bầu cử diễn ra vòng hai, với những nhượng bộ chính trị cần được thống nhất. Tuy nhiên, mục tiêu trước mắt là giành chiến thắng hoàn toàn trong cuộc bầu cử vào ngày 14/2. Đương kim Bộ trưởng Quốc phòng, ứng viên Tổng thống Prabowo Subianto ngay trước thềm cuộc bỏ phiếu cũng bày tỏ tự tin sẽ chiến thắng trong cuộc bầu cử Tổng thống năm 2024 chỉ sau 1 vòng duy nhất.

Dự kiến, Ủy ban Tổng tuyển cử (KPU) sẽ chính thức công bố kết quả vào ngày 20 tháng 3 năm 2024.