Điểm dừng “thách thức” để Mỹ-Taliban tiến tới 1 thỏa thuận hòa bình

Từng lên kế hoạch gặp gỡ bí mật với các thủ lĩnh cấp cao của Taliban tại Trại David cuối tuần qua, song Tổng thống Mỹ Donald Trump đã hủy bỏ cuộc gặp “lịch sử” này vào phút chót, khi ông tỏ ra “không hài lòng” với các cuộc tấn công của Taliban ở thời điểm hiện tại. Mỹ và chính phủ Afghanistan đã nêu ra điều kiện để nối lại đàm phán, còn Taliban thì lại đưa ra cảnh báo về một viễn cảnh còn tồi tệ hơn.

Các đại diện của Taliban. Ảnh: Al Jazeera.

“Taliban không thể ngừng bắn vào thời điểm quan trọng của tiến trình đàm phán, thì họ không có quyền để đối thoại về 1 thỏa thuận có ý nghĩa.” – Đó là lý do Tổng thống Mỹ Donald Trump đưa ra để hủy bỏ cuộc gặp với các thủ lĩnh Taliban, đáng lẽ có thể diễn ra vào ngày hôm qua – một dấu mốc quan trọng có thể đi vào lịch sử của Afghanistan.

Sau tuyên bố của Tổng thống, Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo hôm 8/9 cũng khẳng định, tiến trình đàm phán về một nền hòa bình cho Afghanistan đã “bị chết” ở thời điểm hiện tại. Và Washington đã triệu tập Đặc phái viên Zalmay Khalilzad – người đã rất nỗ lực tạo ra sự tiến bộ lớn cho các cuộc hòa đàm Afghanistan, về nước.

Thêm vào đó, Ngoại trưởng Mike Pompeo khẳng định, Mỹ sẽ tiếp tục hỗ trợ quân sự cho binh sĩ Afghanistan cho đến khi Taliban đưa ra những cam kết và hành động cụ thể: “Chúng tôi nhận được cam kết từ Taliban rằng họ sẽ không liên kết với al-Qaeda. Tổng thống Donald Trump ủng hộ những nỗ lực đó. Nhưng chúng tôi sẽ không rút lực lượng của mình khỏi Afghanistan khi mà các mục tiêu của Tổng thống Donald Trump vẫn chưa đạt được. Việc Mỹ rút quân khỏi Afghanistan phải dựa trên các điều kiện hiện tại trên thực địa, chứ không phải là các cam kết trên giấy tờ.”

Đồng tình với quan điểm của Mỹ, chính phủ Afghanistan hôm 8/9 cũng cho rằng, các cuộc đàm phán hòa bình sẽ là “vô nghĩa” khi Taliban vẫn tiếp tục các hành vi tấn công bạo lực. Người phát ngôn chính phủ Afghanistan Sediq Sediqqi hôm 8/9 hối thúc Taliban ngừng ngay các cuộc tấn công bạo lực và chấp thuận ngồi vào bàn đối thoại với cả chính phủ nước này: “Chúng tôi tin tưởng mạnh mẽ vào một tiến trình hòa bình, với sự tham gia của chính phủ và người dân Afghanistan. Chỉ có 1 tiến trình như vậy mới giúp đất nước Afghanistan có một nền hòa bình đúng nghĩa. Khi đó, Taliban sẽ không còn giết hại những người Afghanistan vô tội nữa.”

Rõ ràng, đã có những áp lực nhất định được Mỹ và Chính phủ Afghanistan tạo ra cho Taliban vào thời điểm các bên đang ở rất gần với 1 thỏa thuận hòa bình, nhằm chấm dứt một chiến tranh kéo dài gần 20 năm qua mà Mỹ đã sa lầy.

Tuy nhiên, với đường lối cứng rắn của mình, Taliban đã coi việc Mỹ đình chỉ tiến trình đàm phán giữa 2 bên là 1 bước đi sẽ dẫn đến 1 hậu quả tồi tệ hơn, sẽ có nhiều binh sĩ Mỹ thiệt mạng hơn và tổn thất cho Mỹ sẽ còn lớn hơn. Người phát ngôn của Taliban Zabihullah Mujahidthậm chí khẳng định, qua việc hủy bỏ đàm phán vào phút chót, uy tín của nước Mỹ đã được phơi bày một cách rõ ràng.

Trước những cảnh báo của Taliban, nhiều người dân Afghanistan cũng bày tỏ sự lo sợ của mình về 1 viễn cảnh như vậy: “Quyết định của Tổng thống Mỹ Donald Trump sẽ làm tăng các cuộc tấn công liều chết của Taliban, bao gồm cả các cuộc tấn công nhằm vào dân thường. Vì vậy, chúng tôi lo ngại về điều này và hy vọng nó sẽ không xảy ra.”

“Tôi nghĩ rằng các cuộc gặp không bị hủy bỏ hoàn toàn mà sẽ được nối lại vào một lúc nào đó, nhưng sẽ không sớm xảy ra. Tôi nghĩ rằng bạo lực và đổ máu sẽ trở nên tồi tệ hơn. Chắc chắn là phía Taliban sẽ tiếp tục tăng cường thực hiện các vụ đánh bom  nhằm thách thức Tổng thống Mỹ”.

Trước khi tiến trình đàm phán hòa bình giữa Mỹ và Taliban rơi vào bế tắc, cả Mỹ và Taliban đều xác nhận đã đạt được những tiến bộ “chưa từng có”. Hai bên đã nhất trí 1 bản dự thảo thỏa thuận, trong đó, một số điều khoản cam kết đáng chú ý là: Mỹ sẽ rút 5.000 binh sĩ khỏi Afghanistan và đóng cửa 5 căn cứ quân sự trong vòng 135 ngày. Đổi lại, Taliban cam kết không cho phép các tổ chức khủng bố như mạng lưới quốc tế al-Qaeda hoặc tổ chức “Nhà nước Hồi giáo” (IS) tự xưng lợi dụng Afghanistan làm “bàn đạp” để tiến hành các vụ tấn công vào Mỹ và những nước đồng minh.

Ngoài ra, Taliban cũng đã chấp nhận tiến hành các cuộc hội đàm nội bộ Afghanistan vào ngày 23/9 tới. Tuy nhiên, trong bối cảnh hiện nay, nhiều khả năng cuộc gặp này sẽ không thể diễn ra như dự kiến./.