Nga đã tận dụng được ưu thế trên không trước Ukraine suốt gần 2 năm kể từ khi xung đột bùng phát vào tháng 2/2022. Tuy nhiên, Moscow vẫn chưa kiểm soát hoàn toàn bầu trời và lực lượng phòng không Ukraine vẫn có thể đã gây tổn thất đáng kể cho không quân Nga.

Trong một bình luận với AP hồi đầu năm nay, ông George Barros, nhà phân tích về Nga của Viện Nghiên cứu Chiến tranh (ISW) có trụ sở tại Mỹ cho rằng: “Ukraine không kiểm soát được không phận nơi họ tấn công. Tiến hành các hoạt động tấn công trong điều kiện như vậy là cực kỳ khó khăn”.

Những chiếc F-16 do Mỹ sản xuất có thể thay đổi điều đó. Mặc dù khó có thể thay đổi đáng kể cuộc xung đột, nhưng hàng chục máy bay tiên tiến được các nước phương Tây cam kết viện trợ Ukraine sẽ đem lại cho Kiev những khả năng mới để đe dọa ưu thế trên không của Nga.

F-16 đảm bảo cả phòng thủ và tấn công

Nhà phân tích tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược Hague, Frederik Mertens, nhận định: “F-16 sẽ mang lại cho Ukraine khả năng phòng thủ và tấn công rất cần thiết”.

Daniel Rice, cựu cố vấn đặc biệt của Tổng tư lệnh quân đội Ukraine Valery Zaluzhny, cho rằng: “Việc F-16 xuất hiện với số lượng lớn sẽ mang lại cho Ukraine ưu thế trên không để bảo vệ quân đội ở tiền tuyến trước trực thăng tấn công và bom thông minh của Nga”.

Theo ông Rice, máy bay F-16 kết hợp với các tên lửa tầm xa đã được chuyển đến Ukraine trong vài tháng qua sẽ khiến “mọi mục tiêu của Nga” trên lãnh thổ do Moscow kiểm soát nằm trong tầm bắn của Kiev.

Những chiếc F-16 được trang bị hệ thống điện tử hàng không (hệ thống điện tử) hiện đại hơn và radar tốt hơn. Chúng được thiết kế để phóng các loại vũ khí tiêu chuẩn NATO mà Ukraine hiện đang sử dụng trên các máy bay chiến đấu cũ thời Liên Xô. Ukraine sẽ có thể hoạt động từ khoảng cách xa hơn, phá hủy hệ thống phòng thủ trên mặt đất của Nga dễ dàng hơn và ngăn chặn các máy bay của Moscow.

Một nguồn tin của Mỹ ngày 27/12 cho hay, có khả năng Ukraine đã nhận được chiếc F-16 đầu tiên. Lực lượng không quân Ukraine không phản hồi đề nghị bình luận của Newsweek. Ở thời điểm hiện tại, vẫn chưa có xác nhận chính thức nào cho thấy Ukraine đã nhận được các máy bay như vậy.

Ngoại trưởng Ukraine Dmytro Kuleba hồi giữa tháng 10 cho biết, F-16 có thể đến vào nửa đầu năm 2024. Đầu tuần này, không quân Ukraine cũng đưa ra tuyên bố tương tự.

Nga đã bắt đầu lo ngại?

Đã có những dấu hiệu cho thấy Nga lo ngại về sự xuất hiện của những chiếc F-16 ở Ukraine. Moscow được cho là đã bắt đầu di chuyển các căn cứ ở Biển Đen ra xa Ukraine hơn về phía Đông.

“Chúng ta đã thấy thiệt hại mà lực lượng không quân Ukraine đã gây ra cho phía Nga bằng các máy bay Su-24 cũ và tên lửa hành trình Storm Shadow hiện đại ở Crimea. Mối đe dọa từ máy bay F-16 sẽ nghiêm trọng hơn nhiều, vì tiêm kích của Mỹ có giao diện phù hợp để tận dụng tối đa tiềm năng của vũ khí phương Tây”, ông Mertens nói.

Nguồn cung tên lửa đất đối không của Ukraine không phải là vô hạn và việc sử dụng F-16 để phóng tên lửa phóng từ trên không là một trong những cách tốt nhất để đảm bảo hiệu quả tấn công.

Ukraine đã tỏ ra thành thạo trong việc sử dụng tên lửa hành trình phóng từ trên không Storm Shadow/SCALP-EG do Anh/Pháp cung cấp để chống lại các mục tiêu của Nga xung quanh Bán đảo Crimea. Kiev cho hay Nga đã mất tới 8 máy bay chỉ trong 3 tuần đầu tháng này.

F-16 có thể phóng tên lửa HARM (hoặc tên lửa chống bức xạ tốc độ cao) hiệu quả hơn nhiều so các máy bay phản lực thời Liên Xô mà Kiev đang sử dụng. Mẫu tiêm kích này cũng có thể sử dụng nguồn cấp dữ liệu theo thời gian thực để nhắm mục tiêu chính xác hơn. Điều này có nghĩa là Ukraine có thể đối phó hiệu quả hơn với hệ thống phòng không của Nga.

Sự kết hợp giữa F-16 với tên lửa AIM-120 AMRAAM và tên lửa Harpoon cũng có thể đem lại hiệu quả tương tự.

“Sự kết hợp như vậy có thể mang lại cho Ukraine đủ sức mạnh tấn công chống hạm để đẩy các tàu mặt nước của Nga khỏi Biển Đen nếu họ có đủ ưu thế trên không để tấn công sâu”, Mertens nói.

Theo bản cập nhật tình báo mới đây của Bộ Quốc phòng Anh, Nga đã mất khoảng 1/5 Hạm đội Biển Đen trong 4 tháng qua.

“F-16 với các vũ khí dẫn đường chính xác sẽ tăng tỷ lệ tổn thất của Nga”, ông Rice nói. Theo ông, việc tấn công Hạm đội Biển Đen và Cầu Kerch, nối đất liền Nga với Crimea, bằng tên lửa phóng từ F-16 sẽ làm gián đoạn hoạt động tiếp tế cho các lực lượng Nga.

Thời điểm muộn màng

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky ngày 22/12, cho biết chính phủ Hà Lan đang chuẩn bị giao lô 18 máy bay phản lực F-16 đầu tiên cho Ukraine.

Trong khi đó, Bộ Quốc phòng Hà Lan cho hay, các nhân viên và phi công của Ukraine phải được đào tạo bài bản trước khi chuyển giao F16 và Kiev cũng phải có “cơ sở hạ tầng phù hợp”. Chính phủ Hà Lan cũng nói rằng các máy bay F-16 có thể được sửa đổi và “một số máy bay cần được đại tu”.

Bộ Quốc phòng Anh ngày 26/12 cho biết phi công Ukraine đầu tiên được Anh đào tạo đã hoàn thành khóa huấn luyện cơ bản ở nước này và “hiện đang học lái máy bay chiến đấu F-16 ở Đan Mạch”.

Đầu tháng 11, một số chiếc F-16 đã đến cơ sở ở Romania được thiết lập để đào tạo phi công Ukraine, trong khi những chiếc khác được sử dụng để huấn luyện tại căn cứ không quân ở Arizona, Mỹ.

Các nhà phân tích từ lâu đã nhấn mạnh rằng tiêm kích F-16 không phải là yếu tố thay đổi cuộc chơi ngay lập tức. Chúng đi kèm với một loạt cơ sở hạ tầng hoàn toàn mới và sẽ cần thời gian để phi công Ukraine hoàn toàn thoải mái trong buồng lái, tích hợp đầy đủ các nền tảng mới vào các hoạt động phối hợp.

Theo ông Mertens, việc Ukraine nhận được hàng chục chiếc F-16 không có nghĩa là Kiev có thể sử dụng chúng trong chiến dịch không kích kiểu NATO, nhưng nó cho phép Ukraine tiến hành các cuộc không kích có chọn lọc kỹ lưỡng, có thể ảnh hưởng đến diễn biến của cuộc xung đột.

Tuy nhiên Tổng tư lệnh quân đội Ukraine Valery Zaluzhny tháng trước nói rằng tiêm kích do phương Tây sản xuất hiện giờ ít hữu ích hơn cho Ukraine so với trước đây, khi Nga chưa tăng gấp đôi lực lượng phòng không.

Vũ khí “vô hình” giúp Nga áp đảo UAV Ukraine trên chiến trường

VOV.VN - Ukraine chưa thể khắc phục điểm yếu về tác chiến điện tử, trong khi Nga ngày càng mạnh trong lĩnh vực này. Tác chiến điện tử giúp quân đội Nga ngăn chặn hiệu quả các cuộc tấn công bằng tên lửa và máy bay không người lái của Ukraine, mang lại lợi thế cho Moscow.