Thỏa thuận ngũ cốc Nga - Ukraine đổ vỡ ảnh hưởng an ninh lương thực toàn cầu

Bộ Ngoại giao Nga hôm 29/10 xác nhận nước này sẽ đình chỉ vô thời hạn việc thực thi văn kiện nhằm đáp trả cuộc tấn công bằng máy bay không người lái của Kiev nhằm vào Hạm đội Biển Đen ở Crimea. Thỏa thuận có ý nghĩa quan trọng đối với an ninh lương thực toàn cầu, do cả Nga và Ukraine đều là những nước xuất khẩu lớn ngũ cốc và phân bón. 

Giải thích cho quyết định trên, chính phủ Nga cho biết, nước này không thể tiếp tục tham gia “Sáng kiến ngũ cốc Biển Đen” khi an ninh hàng hải không được đảm bảo. Nga đồng thời cáo buộc Ukraine lợi dụng hành lang nhân đạo được thiết lập trong khuôn khổ thỏa thuận để tiến hành các cuộc tấn công trên không và trên biển nhằm vào các tàu và cơ sở hạ tầng của Nga. Bộ Quốc phòng Nga cũng chỉ đích danh Anh liên quan tới việc lên kế hoạch cũng như huấn luyện các binh sĩ Ukraine thực hiện vụ tấn công. 

Người phát ngôn Bộ Quốc phòng Nga Igor Konashenko cho biết: "Cần nhấn mạnh rằng những tàu thuộc Hạm đội Biển Đen bị tấn công khủng bố đều tham gia vào việc đảm bảo an toàn hành lang ngũ cốc. Đây là một phần sáng kiến ​​quốc tế nhằm xuất khẩu nông sản từ các cảng của Ukraine ở Biển Đen.”

Bình luận về quyết định của Nga, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đã kêu gọi một phản ứng quốc tế mạnh mẽ của Liên Hợp Quốc và Nhóm 20 nền kinh tế phát triển và mới nổi hàng đầu (G20). Trong khi đó, Bộ Quốc phòng Anh chỉ trích Nga đang tìm cách chuyển hướng sự chú ý của quốc tế khỏi cuộc xung đột tại Ukraine.

Đạt được hồi tháng 7 vừa qua và dự kiến hết hiệu lực vào giữa tháng 11 tới, “Sáng kiến ngũ cốc Biển Đen” được cho là đã giúp xuất khẩu 9 triệu tấn ngũ cốc từ Ukraine và góp phần làm giảm giá lương thực toàn cầu. 

Tuy nhiên Nga đã nhiều lần bày tỏ lo ngại về hiệu quả thực tế của thỏa thuận. Theo Bộ trưởng Nông nghiệp Nga Dmitry Patrushev, thỏa thuận không những không giải quyết được vấn đề của các quốc gia có nhu cầu, mà thậm chí còn làm trầm trọng thêm vấn đề. Bởi những con tàu từ Ukraine đều đang hướng đến những nước châu Âu giàu có thay vì những nước cần chúng.

Quyết định của Nga được đưa ra một ngày sau khi Tổng thư ký Liên Hợp Quốc Antonio Guterres hối thúc Nga và Ukraine gia hạn thỏa thuận xuất khẩu ngũ cốc. 

Ông đồng thời kêu gọi các nước liên quan, đặc biệt là những nước phương Tây, nhanh chóng dỡ bỏ những rào cản đối với hoạt động xuất khẩu ngũ cốc và phân bón của Nga :“Thế giới có nguy cơ bị thiếu lương thực. Vì vậy, việc tháo gỡ những trở ngại còn tồn tại liên quan đến xuất khẩu phân bón của Nga là hết sức cần thiết vào thời điểm hiện tại.”

Liên Hợp Quốc đang tích cực liên hệ với các bên nhằm khôi phục cũng như gia hạn thỏa thuận. Theo Người phát ngôn Liên Hợp Quốc Stephane Dujarric, điều mấu chốt là tất cả các bên kiềm chế không có bất kỳ hành động nào làm phương hại thỏa thuận một nỗ lực nhân đạo cực kỳ quan trọng đang có tác động tích cực, rõ ràng tới khả năng tiếp cận lương thực của hàng triệu người trên thế giới./.