Luna-15: Tàu khám phá Mặt trăng bí mật Nga muốn đánh bại Apollo 11

Bạn có thể không biết điều đó, nhưng Neil Armstrong, Buzz Aldrin, và Michael Collins không phải là những người duy nhất trên Mặt Trăng. Tuy nhiên, chuyến đi lịch sử của họ tới vệ tinh tự nhiên duy nhất của Trái Đất, lại phủ bóng lên thất bại lịch sử của Liên Xô.

Ngay cả ở thời điểm đó, chỉ những người làm việc trong dự án mới được biết về những mục đích thực sự của dự án Luna-15. Nó không là gì khác ngoài nỗ lực nước rút cuối cùng nhằm giành chiến thắng trong cuộc đua không gian.

Luna-16, một phiên bản tương tự Luna-15. Ảnh: Sputnik

Chương trình Luna-15

Liên Xô có tham vọng đáp xuống Mặt Trăng và khám phá Mặt Trăng. Chương trình “Luna” của Liên Xô bao gồm các kế hoạch phóng tàu không gian lên Mặt Trăng – xuất hiện vào năm 1958, sớm hơn chương trình Apollo của NASA. Chuyến bay vào không gian có người lái đầu tiên của Yuri Gagarin năm 1961 củng cố thêm niềm tin của Liên Xô rằng, mục tiêu của họ là thống trị không gian. Và trong một khoảnh khắc nào đó, có vẻ như họ làm được.

Trong nỗ lực thứ 4, Liên Xô phóng tàu Luna-1 – con tàu không gian đầu tiên rời quỹ đạo Trái Đất (mặc dù nó chỉ tiếp cận vùng lân cận Mặt Trăng). Và năm 1959, con tàu Luna-3 chụp được những bức ảnh đầu tiên về nửa tối trên bề mặt Mặt Trăng. Các nhiệm vụ thành công khác còn bao gồm cả việc đưa vật thể do con người tạo lên Mặt Trăng và con tàu đầu tiên hạ cánh mềm lên bề mặt Mặt Trăng.

Tàu Luna-1. Ảnh: Sputnik

Như cái tên đã thể hiện, Luna-15 là nhiệm vụ thứ 15 được chính thức tuyên bố (mặc dù về mặt các vụ phóng thực tế thì là lần thứ 31). Rất nhiều con tàu không gian đã thậm chí không lên được tới quỹ đạo Trái Đất, trong khi nhiều con tàu khác còn không thể rời đi. Nhìn chung, chính phủ Liên Xô muốn im lặng về những thất bại, họ biết rằng, vẫn còn rất nhiều việc phải làm. Tuy nhiên, khi nhận được thông tin các nhà du hành người Mỹ sẽ lên Mặt Trăng trên con tàu Apollo 11 vào ngày 16/7/1969, Liên Xô đã quyết định hành động.

Đưa các nhà du hành lên Mặt Trăng vẫn còn là điều chưa thể, nhưng đã có 1 cách “bọc đường cho những thất bại cay đắng”. Luna-15 được dự định là con tàu đầu tiên thu thập mẫu đất đá Mặt Trăng để đưa về Trái Đất. Mục tiêu được xác định, và vụ phóng được cố tình ấn định trước 3 ngày so với Apollo 11 của Mỹ.

Bây giờ hoặc không bao giờ

Với NASA, nhiệm vụ của Liên Xô có vẻ như được tiến hành một cách kỳ lạ. Điều đó có nghĩa là sẽ có 2 vật thể cùng lúc sẽ chuyển tín hiệu vô tuyến từ Mặt Trăng về Trái Đất. Hơn nữa, không ai hay biết gì về kế hoạch tàu Luna-15. Cơ quan không gian Mỹ đã lo ngại về sự can thiệp không mong muốn và thậm chí cử cả chỉ huy tàu Apollo 8 - Frank Borman tới Liên Xô. Ông có mối quan hệ tốt với Liên Xô và trở thành nhà du hành người Mỹ đầu tiên tới đất nước này. Ông đã xác nhận rằng, sẽ không có vấn đề gì.

Nhà du hành vũ trụ Liên Xô German Stepanovich Titov (phải) cùng nhà du hành người Mỹ Frank Frederick Borman (giữa). Ảnh: Sputnik

Ban đầu, mọi thứ diễn ra theo đúng kế hoạch. Con tàu 5 tấn của Liên Xô 5 tấn (mọi thứ thời đó đều “cồng kềnh”) tới gần Mặt Trăng vào ngày 17/7, ba ngày trước Apollo 11 và đi vào quỹ đạo gần Mặt Trăng. Nhưng sau đó, điều không lường trước được đã xảy ra.

Vì một vài lý do, con tàu bị kẹt trên quỹ đạo Mặt Trăng, và Apollo đã “vượt mặt”. Có vài lý do được đưa ra, trong đó có cả vấn đề trên tàu với lực hút của Mặt Trăng - điều vẫn rất khó hiểu. Trong khi đó, các nhà vật lý Liên Xô cố tính toán trong tuyệt vọng để tìm ra những lựa chọn hạ cánh tốt nhất.

Tàu Apollo 11 và nhà du hành người Mỹ Buzz Aldrin. Ảnh: NASA

Ngay cả sau khi nhóm của Mỹ đã hạ cánh, những người điều khiển trên con tàu của Liên Xô vẫn còn loay hoay với những tính toán. Thời điểm Amstrong đặt bước chân bé nhỏ/bước nhảy lớn và thu thập đất Mặt Trăng, con tàu Luna-15 vẫn xoay quanh quỹ đạo không dưới 52 lần. Hai giờ trước khi con tàu Apollo 11 cất cánh từ Mặt Trăng, lãnh đạo Liên Xô quyết định hoặc là bây giờ, hoặc là không bao giờ, và ra lệnh hạ cánh.

Hãy thắt chặt dây an toàn

Thảm kịch sắp diễn ra được theo dõi từ Trái Đất bởi các nhà khoa học Anh ở Đài quan sát Jodrell Bank. Họ lắng nghe âm thanh di chuyển từ cả 2 nhiệm vụ luân phiên nhau với sự trợ giúp của kính viễn vọng vô tuyến. Năm 2009, bản ghi âm được công bố nhân kỷ niệm 40 năm cuộc hạ cánh trên Mặt Trăng.

Bất chợt, họ nhận ra rằng, Luna-15 không ở đó chỉ để chụp lại các bức ảnh bề mặt Mặt Trăng, mà là có ý định hạ cánh. Các Nhà khoa học thốt lên rằng: “Đó là một cuộc hạ cánh” và tiếp tục lắng nghe. Những từ cuối cùng là họ nghe được trên đoạn băng ghi âm có vẻ như là: “Tôi nói, đây thực sự là kịch bản về mệnh lệnh tối cao”.

4 phút sau đó, Luna-15 hạ cánh, nhưng lại va vào một sườn núi. Con tàu đổ nhào xuống bề mặt, nơi mà những mảnh vỡ ngày nay có lẽ vẫn còn nằm ở đó. Nhà sử học không gian Asif Siddiqi, trong cuốn sách “Thách thức với Apollo” sau đó đã viết rằng:

“Có một sự mỉa mai nhỏ với toàn bộ nhiệm vụ. Ngay cả khi không có một sự cố gì suốt 18 giờ đồng hồ trong nỗ lực hạ cánh, và thậm chí nếu Luna-15 đã hạ cánh, thu thập được mẫu đất Mặt Trăng và an toàn trở về Trái Đất, thì nó cũng vẫn hạ cánh xuống lãnh thổ Liên Xô chậm hơn 2 tiếng 4 phút sau cuộc hạ cánh của Apollo 11. Cuộc chạy đua thực ra đã kết thúc trước khi nó bắt đầu”./.