Bất mãn chiến lược vaccine tập trung, nhiều nước châu Âu nhờ tới Nga và Trung Quốc

Thủ tướng Áo Sebastian Kurz ngày 1/3 tuyên bố ông có ý định làm việc với Israel và Đan Mạch về sản xuất vaccine và hợp tác trong việc phát triển các mũi tiêm cải tiến để đối phó với các biến thể mới của virus SARS-CoV-2. Ông sẽ tới thăm Israel cùng lãnh đạo Đan Mạch Mette Frederiksen trong ngày 4/3.

Nhà lãnh đạo của Áo chỉ trích gay gắt chiến lược vaccine của EU và Cơ quan Dược phẩm châu Âu (EMA). EU cấp phép cho vaccine của Pfizer/BioNTech vào cuối tháng 12/2020, nhiều tuần sau khi loại vaccine này được cấp phép ở Anh và Mỹ.

Chiến lược vaccine thống nhất khiến nhiều nước thất vọng

EU đã lựa chọn một cách tiếp cận tập trung đối với việc thu mua và phân phối vaccine, nhưng kế hoạch này lại bị cản trở bởi các vấn đề cung cấp và phân phối. Theo dữ liệu của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), chỉ 5,5% trong 447 triệu dân của EU đã nhận được mũi tiêm đầu tiên.

EMA đã cấp phép cho 3 loại vaccine, là Pfizer/BioNTech, Oxford/AstraZeneca và Moderna. Tuy nhiên các nước EU tự mình cấp phép khẩn cấp cho các loại vaccine một cách độc lập, như nước Anh từng làm tháng 12/2020, khi nước này vẫn còn ở trong giai đoạn chuyển giao hậu Brexit.

“EMA đã quá chậm trễ trong việc cấp phép cho các cơ quan dược phẩm. Đó là lý do vì sao chúng tôi phải tự chuẩn bị để đối phó với các biến chủng và không phụ thuộc vào EU trong vấn đề sản xuất vaccine thế hệ thứ 2”, Thủ tướng Áo Kurz nói.

Thủ tướng Đan Mạch Frederiksen ngày 1/3 cũng đưa ra những bình luận tương tự, đồng thời cho biết thêm Đan Mạch và Áo muốn hợp tác để có thể thu mua được nhiều liều vaccine hơn.

Các nước EU khác thì lại tìm đến Nga và Trung Quốc để lấp đầy khoảng trống trong việc cung cấp vaccine bằng cách tự mình thu mua.

Hôm 1/3, Slovakia đã cấp phép khẩn cấp cho vaccine Sputnik V của Nga, sau sự trì hoãn trong việc phân phối vaccine của Pfizer và AstraZeneca. Trong khi đó, EMA vẫn chưa bật đèn xanh cho vaccine của Sputnik V.

“Sự phê duyệt của Slovakia là dựa trên các kết quả thử nghiệm lâm sàng vaccine Sputnik V ở Nga và một bản đánh giá toàn diện của các chuyên gia ở Slovakia. Chúng tôi đã nhận được rất nhiều đề nghị từ các nước EU về việc cung cấp vaccine Sputnik V trực tiếp cho họ dựa trên các đánh giá mà các cơ quan chức năng của họ đưa ra. Chúng tôi cũng sẽ tiếp tục làm việc với EMA dựa trên báo cáo đánh giá mà chúng tôi đã đưa ra hồi tháng 1/2021”, Kirill Dmitriev, Giám đốc điều hành Quỹ đầu tư trực tiếp của Nga cho biết trong một tuyên bố.

“Vaccine không phải là vấn đề chính trị”

Slovakia là quốc gia thứ 2 trong EU độc lập cấp phép cho vaccine Sputnik V của Nga sau Hungary – nước đã triển khai chiến dịch tiêm chủng quy mô lớn trong tháng 2/2021.

Hungry cũng là thành viên đầu tiên của EU đưa vaccine Sinopharm của Trung Quốc vào chiến dịch tiêm chủng, dù loại vaccine này chưa được EMA cấp phép.

“Việc tiêm chủng không phải là một vấn đề chính trị, đây là vấn đề về hiệu quả và độ tin cậy. Chúng tôi nhận thấy vaccine của Nga và Trung Quốc đều đang được sử dụng ở rất nhiều nơi trên khắp thế giới”, Bộ trưởng phụ trách quan hệ quốc tế Hungary Zoltan Kovacs nói với CNN ngày 1/3.

Hungary cũng đã đặt hàng vaccine của Pfizer, Moderna và AstraZeneca thông qua EU, nhưng ông Kovacs nói rằng, chiến lược tập trung hóa của khối đã không đáp ứng kỳ vọng.

“Có thể thấy rõ ràng là chiến lược đó đã thất bại khi so với chiến lược ở Anh, Israel và thậm chí là cả Mỹ. Quy trình thủ thục hành chính của EU không thể đem lại những giải pháp nhanh chóng và tức thì liên quan tới các hợp đồng [vaccine], chúng ta đã bị chậm trễ ít nhất 2 tháng”, ông Kovacs nói.

Hungary lâu nay được xem là “kẻ đứng ngoài” ở EU, khi các nhà lãnh đạo của nước này thường xuyên bất đồng với giới lãnh đạo EU trong chính sách nhân quyền. Tuy nhiên, Hungary lại không phải là nước duy nhất thất vọng về chiến lược vaccine của khối.

Tổng thống Cộng hòa Séc Miloš Zeman cũng nói rằng nước này có thể triển khai Sputnik V nếu loại vaccine này được các cơ quan quản lý trong nước cấp phép.

“Tôi đã gửi thư tới Tổng thống Putin đề nghị cung cấp vaccine Sputnik V. Nếu tôi được thông báo một cách chính thức, đề nghị này sẽ được chấp nhận, nhưng tất nhiên, chúng tôi sẽ cần có sự phê duyệt của cơ quan quản lý y tế. Nếu nhiều người cảnh báo chúng tôi không dùng vaccine của Nga hay Trung Quốc, thì cũng cần phải nói với họ rằng, vaccine không phải là vấn đề về ý thức hệ”, ông Zeman nhấn mạnh.

Sự thất vọng về chiến lược tập trung hóa vaccine của EU xảy ra trong bối cảnh có vấn đề phát sinh trong khối liên quan tới vaccine AstraZeneca. Pháp trước đây nói rằng nước này sẽ chỉ tiêm chủng loại vaccine này cho những người dưới 65 tuổi, viện dẫn lý do thiếu dữ liệu y khoa về hiệu quả đối với người cao tuổi.

Pháp hiện đã điều chỉnh giới hạn độ tuổi lên 75 tuổi. Tuy nhiên, theo Reuters, hiện nay có nhiều lo ngại rằng các bình luận ban đầu của chính phủ Pháp đã dẫn tới tỷ lệ người dân sẵn sàng tiêm vaccine ở nước này thấp hơn so với ở các nước khác.

Dữ liệu Từ Cơ quan Y tế Cộng đồng England (PHE) công bố ngày 1/3 cho thấy, một liều đơn của vaccine AstraZeneca có hiệu quả cao trong việc ngăn ngừa các triệu chứng nặng và khả năng nhập viện ở người cao tuổi. Vaccine của Pfizer cũng có tác dụng tương tự, dù nghiên cứu này chưa được thẩm định chéo.

Trong một cuộc họp báo ở Phố Downing, Phó giám đốc cơ quan y tế England (Anh) Jonathan Van-Tam nói rằng các dữ liệu “đã chứng minh rõ ràng” quyết định của EU trong việc tiêm chủng cho tất cả các độ tuổi ngay từ đầu chiến dịch.

“Tôi không ở đây để chỉ trích các nước khác, nhưng tôi nghĩ các dữ liệu từ chương trình của Anh sẽ tự nói lên tất cả và các nước khác chắc chắn sẽ quan tâm tới điều này”, ông nói.

Các lãnh đạo EU đang tập trung vào việc đưa chiến dịch tiêm chủng của khối trở lại đúng hướng.

“Ưu tiên của chúng tôi là đẩy nhanh sản xuất và phân phối vaccine cũng như tiêm chủng trên khắp Liên minh châu Âu. Đó là lý do chúng tôi ủng hộ các nỗ lực của Ủy ban châu Âu trong việc phối hợp với ngành công nghiệp để xác định các nút thắt cổ chai trong chuỗi cung cấp và đẩy mạnh quy mô sản xuất. Chúng tôi muốn có sự minh bạch và dễ dàng đoán định để đảm bảo các công ty dược phẩm sẽ tuân thủ mọi cam kết”, Chủ tịch Hội đồng châu Âu Charles Michel cho biết tuần trước.

Vấn đề của EU hiện nay là vừa phải điều chỉnh chiến lược tiêm chủng vừa phải tìm cách lấy lại niềm tin của các nước thành viên đang nhờ tới sự trợ giúp ở bên ngoài./.