Thỏa thuận Geneva về Ukraine trước nguy cơ đổ vỡ

Trong khi thỏa thuận Geneva được ký vào giữa tháng này bị cho cho là đã thất bại khi những người biểu tình thân Nga vẫn không chịu rời khỏi các tòa nhà công quyền mà họ đang chiếm đóng ở miền Đông Ukraine, Mỹ và Liên minh châu Âu (EU) hôm qua (28/4) đã công bố các biện pháp trừng phạt bổ sung nhằm vào Nga.

Cùng với các biện pháp ban đầu được áp đặt với Nga sau khi bán đảo Crimea sáp nhập vào Liên bang Nga hồi tháng trước, Mỹ và phương Tây hy vọng các biện pháp trừng phạt mới sẽ thúc đẩy Moscow thực hiện các bước đi cụ thể trong thỏa thuận Geneva nhằm giảm leo thang căng thẳng ở Ukraine. Tuy nhiên, Nga đã cáo buộc đây là cách hành xử kiểu “Chiến tranh lạnh”.

Người biểu tình ở thành phố Donetsk tràn vào đài truyền hình ngày 27/4 (Ảnh: AFP)

Tình hình an ninh tại miền Đông Ukraine hiện vẫn rất căng thẳng. Hôm qua, thị trưởng thành phố Kharkov, thành phố lớn thứ 2 Ukraine đã bị bắn trọng thương, trong khi đó, hàng trăm người đã xung đột với một đoàn biểu tình ủng hộ chính quyền Kiev ở Donetsk, khiến hàng chục người bị thương.

Cũng tại Donetsk, khoảng 300 người biểu tình mang theo gậy gộc tràn vào trụ sở một ngân hàng tại thành phố, hô khẩu hiệu lên án chủ ngân hàng là phần tử phát xít và là kẻ thù của nhân dân. Bộ Quốc phòng Ukraine cũng cho biết đã xảy ra một vụ nổ bằng thiết bị tự chế tại căn cứ quân sự ở thành phố này làm một quân nhân thiệt mạng và một người khác bị thương. Sự việc xảy ra khi 2 binh sĩ quân đội Ukraine kiểm tra các chướng ngại vật tại căn cứ này.

Rõ ràng là thỏa thuận Geneva mà các bên đã ký hồi đầu tháng này, nhằm giảm leo thang căng thẳng ở miền Đông Ukraine đã không cho thấy những hiệu quả của nó. Mỹ và EU đã đổ lỗi cho Nga về sự thất bại của thỏa thuận này đồng thời quyết định một loạt các biện pháp trừng phạt mới nhằm gia tăng sức ép buộc Nga thực thi các cam kết trong thỏa thuận Geneva.  

Ngày 28/4, EU đã tuyên bố áp đặt thêm các biện pháp trừng phạt, bao gồm đóng băng tài sản và cấm thị thực, nhằm vào những người thân cận với điện Kremlin. Các nhà lãnh đạo phương Tây hy vọng những người bị ảnh hưởng bởi các biện pháp trừng phạt mới, sẽ thúc giục Tổng thống Nga Vladimir Putin sử dụng tầm ảnh hưởng của mình nhằm hạn chế leo thang căng thẳng ở Ukraine. Trong khi đó, Mỹ cũng công bố áp đặt trừng phạt 7 quan chức Chính phủ Nga và 17 công ty có liên quan đến Tổng thống Nga.

Ngoài ra, Mỹ sẽ bác đơn xin cấp phép xuất khẩu đối với tất cả các mặt hàng công nghệ cao có thể hỗ trợ khả năng quân sự của Nga. Bộ Thương mại và Bộ Ngoại giao Mỹ sẽ thu hồi mọi giấy phép xuất khẩu đang lưu hành căn cứ vào những điều kiện nêu trên. Mặc dù không mấy tin tưởng vào những hiệu quả nhanh chóng của các biện pháp trừng phạt, song Tổng thống Mỹ Obama cho biết, mục đích của các biện pháp trừng phạt là để Tổng thống Nga Putin xem xét lại những hành động hiện nay của Nga tại Ukraine, vốn đang gây ra những tác động tiêu cực đối với nền kinh tế Nga trong dài hạn.

Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ Jen Psaki nêu rõ: “Chúng tôi đã từng nói rất rõ ràng rằng, Mỹ sẽ áp đặt các biện pháp trừng phạt bổ sung nếu như Nga không theo đuổi cam kết Geneva và không thực hiện các bước đi cụ thể nhằm giảm leo thang căng thẳng tại Ukraine”.

Phản ứng trước quyết định trừng phạt bổ sung của Mỹ và phương Tây, phía Nga đã lên án các biện pháp trừng phạt này là bất hợp pháp và vi phạm luật pháp quốc tế, đồng thời khẳng định sẽ trả đũa bằng một loạt biện pháp “gây đau đớn” đối với Washington. Nga cho rằng, quyết định của Mỹ là dựa trên quan điểm bị bóp méo về những gì đang xảy ra ở Ukraine và sẽ không giúp cải thiện những cơ hội cho một giải pháp mang tính xây dựng đối với vấn đề hiện nay. Moscow cũng bác bỏ những cáo buộc của Mỹ và phương Tây về việc nước này không thực thi thỏa thuận Geneva nhằm giúp giảm leo thang căng thẳng ở Ukraine.

Đại sứ Nga tại Tổ chức an ninh và hợp tác châu Âu (OSCE) Andrey Kelin cho biết: “Giảm leo thang căng thẳng ở Ukraine sẽ là điều không thể nếu như không có một cuộc đối thoại quốc gia quy mô lớn. Chính quyền Kiev không nên né trách đối thoại với những người ở miền Đông. Nga chỉ có thể hỗ trợ hoàn thành tuyên bố Geneva, song trách nhiệm thuộc về chính quyền Kiev”.

Trên thực tế, các biện pháp trừng phạt mới của Mỹ và EU được cho là “nhẹ nhàng” hơn so với những lo ngại trước đó, bởi những biện pháp này hầu như không ảnh hưởng gì tới các công ty nhà nước và các lĩnh vực xương sống của nền kinh tế Nga.

Chính phủ Nga khẳng định, những lĩnh vực quan trọng nhất của Nga không bị ảnh hưởng bởi những đòn trừng phạt của phương Tây. Thủ tướng Nga Dmitry Medvedev trước đó cũng tuyên bố, Chính phủ Nga sẵn sàng hành động trong điều kiện mới và sẽ làm tất cả để cả nền kinh tế cũng như các công dân Nga không phải chịu tổn hại./.