Tròn nửa thế kỷ, 60 thanh niên xung phong Thái Nguyên ngã xuống trong đêm Noel

Cách đây tròn 50 năm, tháng 12 năm 1972, đế quốc Mỹ mở cuộc tập kích chiến lược bằng không quân vào Hà Nội, Hải Phòng, Thái Nguyên. Pháo đài bay B52 đã rải thảm hàng trăm tấn bom hủy diệt xuống khu Gang Thép và nhiều khu dân cư ở thị xã Thái Nguyên. Vào đúng đêm Noel 24/12/1972, bom đạn Mỹ đã trút xuống, cướp đi tuổi xuân, khát vọng của 60 chiến sỹ TNXP – 60 người con ưu tú, 60 trái tim tràn đầy niềm tin, nhiệt huyết tuổi xanh.

60 thanh niên xung phong của Đại đội 915, Đội 91 Bắc Thái gồm 37 nữ, 23 nam đã anh dũng hy sinh trong đêm Giáng sinh 24/12/1972. Sự hy sinh đó đã tạc nên một tượng đài trong lòng dân tộc, trở thành tấm gương sáng ngời về chủ nghĩa anh hùng cách mạng cho các thế hệ noi theo.

Đại đội 915 được thành lập vào tháng 6/1972, thuộc Đội thanh niên xung phong 91 Bắc Thái, bao gồm 102 cán bộ, đội viên, hầu hết ở độ tuổi mười tám, đôi mươi, chưa lập gia đình, là con em đồng bào dân tộc thuộc hai tỉnh Thái Nguyên và Bắc Kạn. Đơn vị có nhiệm vụ sửa chữa các tuyến đường ở Thái Nguyên bị hỏng hóc bởi bom mìn chiến tranh, đảm bảo giao thông thông suốt, phục vụ chiến đấu ở các trọng điểm giao thông trên địa bàn tỉnh bị máy bay Mỹ đánh và vận chuyển vũ khí, lương thực, hàng hóa do các nước anh em viện trợ qua ga Lưu Xá, thành phố Thái Nguyên để đưa vào chiến trường miền Nam.

Khi Mỹ mở chiến dịch tập kích đường không chiến lược bằng máy bay B52 cuối tháng 12-1972, tại ga Lưu Xá còn tồn đọng hàng vạn tấn hàng hóa quốc phòng đang rất cần cho chiến trường.

Sáng 24/12/1972, 66 cán bộ, đội viên Đại đội 915 lên hiện trường, hối hả chạy đua với thời gian, đến chiều tối cùng ngày số hàng hóa được giải tỏa an toàn. 

Chiều tối hôm đó, khi họ còn chưa kịp ăn cơm thì pháo đài bay B52 với trận ném bom tàn khốc đã vùi nát thành phố Thái Nguyên, cướp đi hơn 200 sinh mạng, trong đó có 60 thanh niên xung phong Đại đội 915 và 2 thủ kho lương thực. Loạt bom rơi vào mấy căn hầm ở khu vực cán bộ, đội viên Đại đội 915 trú ẩn. Các anh chị, người thì hy sinh vì trúng bom, người thì vì bị vùi lấp, ngạt thở.  

Thái Nguyên không chỉ là nơi ra đời đầu tiên của lực lượng TNXP Việt Nam mà còn là một trong những nơi sớm thành lập lực lượng TNXP tập trung.

Trong 2 cuộc kháng chiến trường kỳ của dân tộc, hàng vạn người con của tỉnh Bắc Thái (Bắc Kạn và Thái Nguyên ngày nay) đã tình nguyện xung phong lên đường chiến đấu và phục vụ chiến đấu. Lực lượng TNXP đã luôn hoàn thành xuất sắc vai trò đảm bảo giao thông thông suốt nhiều tuyến đường huyết mạch, lập nên những chiến công oanh liệt; trong đó có những sự kiện đã đi vào lịch sử, mà điển hình là sự hy sinh anh dũng của 60 TNXP Đại đội 915, Đội 91 Bắc Thái và 2 cán bộ thủ kho của Ty Lương thực trong khi làm nhiệm vụ tại khu vực ga Lưu Xá, thành phố Thái Nguyên.

Thời điểm hy sinh của 60 TNXP Đại đội 915, Đội 91 nằm trong giai đoạn khốc liệt nhất của chiến dịch 12 ngày đêm Đế quốc Mỹ leo thang bắn phá miền Bắc.

Ngày nay, Di tích lịch sử Quốc gia 60 liệt sỹ thanh niên xung phong Đại đội 915, Đội 91 Bắc Thái trở thành một địa chỉ đỏ về giáo dục truyền thống cách mạng. Di tích thuộc phường Gia Sàng, thành phố Thái Nguyên.

Năm 2009, di tích được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch cấp bằng công nhận là Di tích lịch sử cấp Quốc gia. Đến năm 2018, di tích đã được trùng tu, tôn tạo và mở rộng diện tích với khuôn viên rộng 4,75ha gồm: Nhà tưởng niệm, Không gian trưng bày tài liệu, hiện vật, khu nhà đón tiếp, cổng tam quan, nghi môn - tứ trụ… Đây là sự tri ân của nhân dân các dân tộc tỉnh Thái Nguyên đối với công lao và sự hy sinh anh dũng của các thanh niên xung phong đã ngã xuống vì nền độc lập tự do của dân tộc.

Đối với Thái Nguyên, sự hy sinh anh dũng của các chị, các anh không chỉ có ý nghĩa sâu sắc đối với cuộc chiến tranh giải phóng dân tộc trước đây mà còn có giá trị tinh thần to lớn trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc hiện nay. Sự hy sinh đó đã trở thành tấm gương sáng ngời về chủ nghĩa anh hùng cách mạng cho các thế hệ noi theo, đồng thời khẳng định chính sách của Đảng và Nhà nước luôn trân trọng, biết ơn sự hy sinh xương máu của các anh hùng, liệt sĩ, thương binh, bệnh binh, những người có công.

Tự hào với truyền thống của quê hương cách mạng, Đảng bộ, chính quyền và nhân dân các dân tộc tỉnh Thái Nguyên luôn đoàn kết, sáng tạo, giữ vững niềm tin theo Đảng, kiên định với mục tiêu xây dựng Chủ nghĩa xã hội. Sau hơn 35 năm thực hiện đường lối đổi mới của Đảng, nhất là 25 năm tái lập tỉnh (1997), cùng với cả nước, tỉnh Thái Nguyên đã đạt được nhiều thành tựu trong phát triển kinh tế - xã hội; diện mạo của tỉnh từ thành thị đến nông thôn có nhiều thay đổi tích cực. Thái Nguyên hiện nay đã vươn lên trở thành một trong những tỉnh có tốc độ phát triển nhanh, bền vững, toàn diện trên các lĩnh vực./.