Những tín hiệu tích cực từ Mỹ và Iran

Chính quyền Mỹ vừa ban hành quyết định miễn trừ trừng phạt chung cho các ngân hàng quốc tế nhằm giải phóng 6 tỷ USD của Iran bị phong tỏa tại các ngân hàng Hàn Quốc sang một tài khoản đặc biệt ở Qatar. Theo đó Iran có thể tiếp cận và sử dụng cho mục đích nhân đạo như mua thực phẩm, thuốc men..  

Việc giải phóng 6 tỷ đôla bị phong tỏa được cho là yếu tố quan trọng giúp khai thông thỏa thuận trao đổi tù nhân giữa Mỹ và Iran. Theo thỏa thuận đạt được hồi tháng 8, Mỹ đồng ý trao trả tự do cho 5 tù nhân Iran, đổi lại  Iran cũng sẽ trao trả tự do cho 5 công dân Mỹ bị nước này giam giữ trong nhiều năm.

Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ Matthew Miller, cho biết: “Tôi muốn nói đây là một quá trình đang diễn ra. Chúng tôi tiếp tục nỗ lực hướng tới việc trả tự do hoàn toàn cho các công dân Mỹ bị giam giữ ở Iran. Tôi chưa có bất kỳ cập nhật nào về thời gian thực hiện thỏa thuận”.

Việc miễn trừ trừng phạt đã vấp phải chỉ trích từ 1 số đảng viên Cộng hòa và nghị sỹ Mỹ vì cho rằng động thái này sẽ thúc đẩy nền kinh tế Iran vào thời điểm Iran vẫn còn đặt ra mối đe dọa đối lực lượng sỹ Mỹ và đồng minh Trung Đông. Tuy nhiên, Nhà Trắng bác bỏ chỉ trích, cho đây chỉ là một “bước thủ tục” nhằm thực hiện thỏa thuận trao đổi tù nhân. Trước đó, hôm qua, Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Iran Nasser Kanaani tuyên bố Iran lạc quan việc trao đổi tù nhân với Washington sẽ diễn ra “trong tương lai gần”.

Bên cạnh thỏa thuận trao đổi tù nhân sắp được hiện thực hóa, ngày càng có nhiều dấu hiệu  cả Iran và Mỹ trong những tuần và tháng gần đây đã thực hiện các bước nhằm giảm bớt căng thẳng, mặc dù vẫn còn mang tính thăm dò ​​và mong manh. 

Các quan chức phương Tây và các nhà phân tích khu vực nêu dẫn chứng tốc độ làm giàu urani của Iran đã chậm hơn, các cuộc tấn công của các nhóm được Iran hậu thuẫn nhằm vào lực lượng Mỹ ở Iraq, Syria đã giảm. Không có cuộc tấn công nào của lực lượng dân quân được Iran hậu thuẫn nhằm vào các căn cứ của Mỹ ở Syria trong 110 ngày và không tấn công vào các căn cứ của liên quân ở Iraq trong 14 tháng. Tháo cáo của hải quân Mỹ, không có cuộc đối đầu nào được báo cáo ở eo biển Hormuz kể từ tháng 7.

Giới chức Mỹ hy vọng thỏa thuận trao đổi tù nhân với Iran sẽ được hoàn tất trong vài ngày tới,  mở đường cho nhiều hoạt động ngoại giao hơn với Iran. Đây có thể coi là những dấu hiệu tan băng tuy còn hạn chế và mong manh, đồng thờ để ngỏ cánh cửa cho các cuộc đàm phán về chương trình hạt nhân của Iran  ngay trong tháng này hoặc tháng 10. Với cuộc bầu cử tổng thống Mỹ vào tháng 11/2024, cả Iran và Mỹ nhận thức rất khó đàm phán thực chất nhưng 2 bên có thể thảo luận về các nội dung tiềm năng của một thỏa thuận trong tương lai.