Chuyên gia Việt Nam nhận định về kịch bản Syria

Cáo buộc quân đội Syria sử dụng vũ khí hóa học trong các cuộc tấn công gần Damascus ngày 21/8 vào đúng thời điểm nhóm điều tra của Liên Hợp Quốc đang làm việc tại nước này làm khoảng 500-1.300 người thiệt mạng khiến cho dư luận thế giới không khỏi lo ngại Syria không chỉ đối mặt với một viễn cảnh u ám bởi những xung đột đẫm máu giữa các phe phái trong nước mà còn đối mặt với nguy cơ trở thành Iraq thứ hai. Cáo buộc sử dụng vũ khí hóa học mà các cuộc điều tra đang được triển khai tại Syria chính là cái cớ để hợp lý hóa cho các hành động quân sự can thiệp vào Syria, tương tự những gì diễn ra khi Mỹ tấn công Iraq năm 2003 với lý do là để phá hủy kho vũ khí hóa học trên thực tế không tồn tại ở quốc gia này.

Những người sống sót sau một cuộc tấn công cáo buộc có sử dụng vũ khí hóa học tại một nhà thờ Hồi giáo ở khu phố Duma, thủ đô Damascus ngày 21/8 (Ảnh: Press TV)

Phóng viên VOV có cuộc trao đổi với Đại tá Lê Thế Mẫu, chuyên gia phân tích các vấn đề quốc tế để tìm hiểu rõ hơn những nghi ngại của dư luận thế giới và người dân Syria có trở thành hiện thực hay không

PV: Thưa ông, có ý kiến cho rằng, người dân Syria lo ngại nước này sẽ trở thành một viễn cảnh của Iraq thứ hai. Theo đánh giá của ông, lo ngại này có cơ sở hay không?

Đại tá Lê Thế Mẫu: Sở dĩ giới quan sát và cộng đồng quốc tế cùng với người dân Syria lo ngại về viễn cảnh Syria bị can thiệp quân sự từ bên ngoài theo kịch bản Iraq dưới nhiều chiêu bài khác nhau trong đó có chiêu bài Iraq sử dụng vũ khí hóa học là có mấy lý do như sau:

Thứ nhất, cuộc chiến tranh ủy nhiệm do Mỹ và một số đồng minh trong và ngoài khu vực Trung Đông tiến hành trong thời gian qua thông qua bàn tay của các lực lượng đối lập ở Syria, trong đó có cả tổ chức khủng bố al-Qaeda đang đứng trước nguy cơ bế tắc. Hiện nay trong nội bộ các lực lượng đối lập Syria đã bắt đầu có sự chia rẽ và bất đồng sâu sắc, do đó họ không có khả năng thực hiện nhiệm vụ loại bỏ Tổng thống Syria Bashar al-Assad.

Thứ hai, các lực lượng đối lập ở Syria vừa mất đi một đồng minh nhiệt huyết đó là Tổ chức Anh em Hồi giáo ở Ai Cập, đứng đầu là cựu Tổng thống Ai Cập Mohamed Morsi bị lật đổ sau cuộc chính biến ngày 3/7. Ông Morsi lúc chưa bị lật đổ từng kêu gọi Tổ chức Anh em Hồi giáo tiến hành một cuộc thánh chiến ở Syria để loại bỏ Tổng thống Syria al-Assad.

Nếu như không có cuộc chính biến ở Ai Cập, đây sẽ là một yếu tố rất bất lợi đối với Tổng thống Syria. Tuy nhiên, hiện nguy cơ này đã bị loại bỏ, do đó các nước trong nhóm Những người bạn của Syria càng muốn mượn cớ vũ khí hóa học để can thiệp quân sự đẩy nhanh quá trình làm sụp đổ chính quyền hiện nay ở Syria.

Thứ ba, nhóm Những người bạn của Syria đã đặt cược quá lớn, cả danh dự và tiền bạc, cũng như uy tín của họ vào cuộc chiến ở Syria nên họ không muốn thất bại. Bởi một khi thất bại ở Syria, toàn bộ chiến lược của họ ở Trung Đông cũng sẽ bị phá sản.

PV: Trong bối cảnh các cuộc điều tra về việc sử dụng vũ khí hóa học đang được tiến hành tại Syria, Đại sứ Nga tại LHQ trước đó đã chuyển cho TTK LHQ Ban Ki-moon các kết quả phân tích bằng chứng của phòng thí nghiệm Nga về việc sử dụng vũ khí hóa học ở Syria, cho thấy rằng chính lực lượng nổi dậy chứ không phải quân đội của Tổng thống Assad đã sử dụng chất độc sarin. Theo ông, những kết quả này liệu có tác động tới cuộc điều tra của các chuyên gia LHQ hay không?

Đại tá Lê Thế Mẫu: Đây là kết quả điều tra do Nga tiến hành, mà Nga lại là một trong số các quốc gia ủng hộ Tổng thống Syria, cho nên kết quả đó không được nhìn nhận như một thông tin độc lập. Tuy nhiên, điều tra của LHQ không thể phớt lờ kết quả điều tra của Nga mà sẽ phải cân nhắc thận trọng.

Hơn nữa, kết quả điều tra của Nga phù hợp với một thực tế không thể chối cãi là vừa qua Iraq đã phát hiện mạng lưới khủng bố al-Qaeda sử dụng lãnh thổ của họ để chế tạo vũ khí hóa học theo công nghệ thủ công để sau đó đem đi sử dụng ở Syria. Phát hiện này hoàn toàn phù hợp với kết quả điều tra của phía Nga.

Do đó, theo tôi, kết quả điều tra của Nga sẽ có tác động cảnh báo những ai có ý đồ thao túng hay làm giả bằng chứng về việc sử dụng vũ khí hóa học ở Syria.

PV: Giới phân tích cho rằng Mỹ là quốc gia nóng lòng chờ đợt kết quả của nhóm điều tra LHQ nhất hiện nay.  Nếu kết quả có lợi cho phiến quân, rất có thể Mỹ sẽ  có động thái quyết liệt hơn về việc trang bị vũ khí cho phe đối lập. Ông có nhận định thế nào về khả năng này?

Đại tá Lê Thế Mẫu: Theo tôi, không chỉ Mỹ mà cả cộng đồng quốc tế đều mong đợi kết quả điều tra việc sử dụng vũ khí hóa học của nhóm chuyên gia LHQ. Tuy nhiên, Mỹ và cộng đồng quốc tế cùng nóng lòng nhưng với các mục đích khác nhau. Trong khi cộng đồng quốc tế mong chờ kết quả chứng minh rằng Syria không sử dụng vũ khí hóa học để tránh cho quốc gia này lâm vào một cuộc chiến tranh tàn khốc, thì Mỹ lại mong chờ kết quả chứng minh rằng Syria có sử dụng vũ khí hóa học để lấy cớ đó can thiệp quân sự vào Syria. Trong trường hợp kết quả có lợi cho phiến quân, chắc chắn nhóm các nước Những người bạn của Syria, trước hết là Mỹ sẽ có những hành động quyết liệt hơn, kể cả can thiệp quân sự trực tiếp.

PV: Có thể nói rằng, kết quả điều tra vũ khí hóa học ở Syria chắc chắn sẽ có tác động không nhỏ tới tình hình nước này trong thời gian tới. Vậy theo ông, nếu kết quả không như mong đợi của Mỹ, liệu kịch bản Iraq có xảy ra với quốc gia này hay không?

Đại tá Lê Thế Mẫu: Theo tôi, ngay cả khi không tìm thấy bằng chứng Chính phủ Syria sử dụng vũ khí hóa học thì Syria cũng chưa thể tránh khỏi nguy cơ một cuộc xâm lược từ bên ngoài. Chúng ta nhớ lại năm 2003, LHQ cũng đã từng cử thanh sát viên tới Iraq và đã không tìm thấy bất kỳ một bằng chứng nào cho thấy Iraq đã sử dụng vũ khí hóa học, thế nhưng Mỹ vẫn phát động chiến tranh Iraq trên cơ sở những bằng chứng mà theo họ là có tính thuyết phục.

Do đó, lần này, ngay cả khi không tìm thấy bằng chứng Syria sử dụng vũ khí hóa học, nhóm các nước Những người bạn của Syria, trước hết là Mỹ, sẽ tìm ra những lý do khác nhau để can thiệp. Theo tôi đây là nguy cơ thực sự đối với Syria, mà không chỉ đối với Syria, còn đối với hòa bình, ổn định ở khu vực Trung Đông, thậm chỉ cả trên thế giới.

PV: Xin cảm ơn Đại tá./.