Đoàn Chuẩn và những bản tình ca bất hủ
Cả đời, ông sáng tác chỉ vỏn vẹn chưa đến 20 bài, song có đến già nửa trong số ấy được thiên hạ coi là kiệt tác, và đều rất phổ biến...
Ông được đánh giá là một trong những nhạc sĩ đặt nền móng cho nền tân nhạc Việt Nam.
Nhạc sĩ Tô Vũ nhận định: "Cuộc sống của Đoàn Chuẩn chỉ có một mục đích là làm nên những bản tình ca. Anh sáng tác không nhiều, nhưng bài ca nào cũng say đắm, lãng mạn và thành thực. Con người lãng tử ấy đã để lại cho đời những ca khúc bất hủ".
Nhạc sĩ Đoàn Chuẩn sinh năm 1924, trong một gia đình tư sản ở Hải Phòng. Cụ thân sinh ra ông là chủ Hãng Vạn Vân, hãng nước mắm lớn nhất Bắc Kỳ thời ấy.
 |
| Vợ chồng nhạc sĩ Đoàn Chuẩn |
Do kinh tế gia đình khá giả, nên vào tuổi thanh xuân, Đoàn Chuẩn đã sống ở kinh kỳ Hà Nội nhiều quyến rũ. Ngoài việc theo học ở trường Louis Pasteur, Đoàn Chuẩn sớm đến với âm nhạc.
Nghe ca khúc “Gửi người em gái”
CS Bảo Yến thể hiện
Như người đời từng nhận xét "mỗi ca khúc của Đoàn Chuẩn đều khơi nguồn từ một cuộc tình". Với người vợ thân thương của mình, Đoàn Chuẩn cũng đã dành tặng ít nhất hai bài: Ca khúc "Đường về Việt Bắc" (còn có tên gọi "Tà áo tím") và một ca khúc được phát hiện sau khi ông mất, ca khúc "Ánh trăng mùa thu" (hiện "nguyên mẫu" bài hát được nhiều người khẳng định không ai khác ngoài người vợ hiền thục của nhà nhạc sĩ).
Có một chuyện vẫn thường được báo chí nhắc tới, ấy là chuyện cô ca sĩ nổi danh đất Hà thành khi ấy trót yêu Đoàn Chuẩn, để rồi đến khi tỉnh mộng, đem trả bà Đoàn Chuẩn thư từ của nhà nhạc sĩ tài danh và xé những bài hát ông viết dành tặng mình. Đó chính là nguyên cớ để Đoàn Chuẩn viết nên tác phẩm "Bài ca bị xé" (hay còn được gọi là "Bài ca vĩnh biệt").
Được người đời biết nhiều từ ca khúc "Tình nghệ sĩ" viết năm 1948, sự nghiệp âm nhạc của Đoàn Chuẩn cơ bản dừng lại từ năm 1955.
|
Nghe ca khúc “Tình nghệ sĩ” |
Sau này, vào thập niên 80, 90 (của thế kỷ trước), ông có sáng tác thêm một đôi bài, nhưng gần như chỉ gọi là "khởi động lại" đôi chút cho đỡ nhớ nghề. Mặc dù số lượng ca khúc Đoàn Chuẩn để lại rất ít, chưa đầy 20 bài, song quá nửa bài trong số ấy chỉ cần nhắc tên là bạn yêu âm nhạc đã cảm thấy xao xuyến, bởi đó là những bài hát vẫn vương vấn, quấn quít với lòng người, với tình yêu và mùa thu Hà Nội từ nhiều chục năm nay: "Thu quyến rũ", "Gửi gió cho mây ngàn bay", "Đường về Việt Bắc", "Gửi người em gái", "Cánh hoa duyên kiếp", "Tà áo xanh", "Vàng phai mấy lá", "Chuyển bến", "Lá đổ muôn chiều"...
Một đồng nghiệp của Đoàn Chuẩn đã nhận xét chính xác rằng, Đoàn Chuẩn viết kỹ, trong những sáng tác ông đã cho công bố, không có bài dở. Có lẽ vì sự khó tính ấy mà có bài, phải đến khi nhạc sĩ qua đời, mọi người mới tìm ra?
|
Nghe ca khúc “Thu quyến rũ” |
Hà Nội đang mùa thu, nghe những câu hát đẹp đến nao lòng của Đoàn Chuẩn, có ai không cảm thấy một sự xốn xang, hoài niềm: "Anh mong chờ mùa thu/ Dìu thế nhân dần vào chốn thiên thai/ Và cánh chim ngập ngừng không muốn bay/ Mùa thu quyến rũ anh rồi", hoặc "Mây bay về đây cuối trời/ Mưa rơi làm rung lá vàng...", hoặc "Chiều nay sao dâng nhanh màu tím/ Và mây bay theo nhau về bến..."...
Điều thật lạ là với những ca khúc mang đậm dấu ấn tình cảm riêng tư như thế này nhưng bao giờ cũng được ghi tên hai người (coi như đồng tác giả) là: Đoàn Chuẩn - Từ Linh. Khán giả từng nhiều lần đặt vấn đề Từ Linh là ai? Sinh thời, Đoàn Chuẩn ít nói về chuyện này, song kể từ khi ông mất đi thì mọi việc cũng được những người thân của ông giúp làm sáng rõ.
|
Nghe ca khúc “Lá đổ muôn chiều” |
Từ Linh tên thật là Tạ Đình Thâu, là một nhiếp ảnh gia. Ông không trực tiếp sáng tác, nhưng vì muốn tôn vinh người bạn rất đỗi tri âm của mình, Đoàn Chuẩn đã ghi chung tên Từ Linh vào các ca khúc được công bố của mình. Sau khi từ Linh mất (năm 1992), Đoàn Chuẩn vẫn tiếp tục ghi tên Từ Linh vào những ca khúc ông mới sáng tác. Theo bà Đoàn Chuẩn thì Từ Linh có biệt danh "Tư lì" (vì rất ít nói), nhưng khi đưa vào nhạc, để trang trọng, Đoàn Chuẩn mới đặt lại là Từ Linh.
Có thể nói, tình bạn giữa Đoàn Chuẩn và Từ Linh là một tình bạn mẫu mực. Chơi thân với nhau từ thời trai trẻ, cho đến khi Từ Linh ốm rồi tạ thế, Đoàn Chuẩn vẫn trước sau như một. Hôm tang lễ Từ Linh, trong vòng hoa viếng bạn, thay vì hai chữ "vĩnh biệt", Đoàn Chuẩn lại viết là "Tạm biệt Từ Linh".
|
Nghe ca khúc "Gửi gió cho mây ngàn bay" |
Nhạc sĩ Đoàn Chuẩn viết vậy, bởi ông biết, chẳng còn bao lâu ông cũng sẽ phải về thế giới bên kia. Và ở bên ấy, ông sẽ lại được gặp người bạn yêu thương. Gia đình nhạc sĩ Đoàn Chuẩn ghi lại rằng, đầu năm 2000, ông bị tai biến mạch máu não và hôn mê. Sau đó, ông có tỉnh lại nhưng không nói được, chỉ có thể bút đàm. Nhạc sĩ Đoàn Chuẩn trút hơi thở cuối cùng vào ngày 15/11/2001 tại Hà Nội. Câu nói cuối cùng của ông là: "Rồi những người tình sẽ ra đi. Rồi nhạc sĩ sẽ ra đi. Chỉ còn tác phẩm ở lại"./.
